De meerwaarde van een verklaring
Om te voorkomen dat schuldeisers beslag kunnen leggen op de gezinswoning van een zelfstandige kan deze onbeslagbaar worden verklaard door middel van een verklaring afgelegd voor de notaris en dit op straffe van nietigheid.
Elke zelfstandige kan deze verklaring afleggen. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen een zelfstandige in hoofd- of in bijberoep.
Akte van onbeslagbaarheid
Dergelijke akte van onbeslagbaarheid voorziet in een minimale bescherming ten aanzien van de professionele schulden maar geldt niet voor de privé schulden van de zelfstandige. Tevens beschermt de akte niet voor schulden die ontstaan uit een misdrijf, uit een persoonlijke aansprakelijkheid als bestuurder/zelfstandige of schulden door een kennelijke bestuursfout die heeft bijgedragen tot het faillissement. Tot slot geldt de akte enkel voor de toekomstige schulden van de zelfstandige en niet voor de schulden die gemaakt zijn voor de akte van onbeslagbaarheid.
De minimale bescherming voor de gezinswoning betreft die woning alwaar de zelfstandige zijn hoofdverblijfplaats heeft. Een tweede verblijf komt niet in aanmerking voor deze bescherming.
Bovendien kan de onbeslagbaarheid bij een onverdeelde woning enkel betrekking hebben op het aandeel van de zelfstandige in de woning. Bij opsplitsing van de eigendom waarbij de zelfstandige de blote eigendom heeft, geldt de bescherming enkel voor dit deel. Indien de zelfstandige gehuwd is, is de instemming van de echtgeno(o)t(e) vereist ongeacht het huwelijksstelsel.
Ingeval van gemengd gebruik, namelijk dat een deel van de woning gebruikt wordt als kantoorruimte, dan moet de akte duidelijk het onderscheid vermelden tussen het privé- en beroepsgedeelte. Zodra de woning voor 30% of meer beroepsmatig wordt gebruikt, zal de bescherming van de onbeslagbaarheid enkel betrekking hebben op het woongedeelte. Is het beroepsmatig gebruik minder dan 30% dan slaat de bescherming op de gehele woning.
De verkoop van de woning, waarvoor een akte onbeslagbaarheid is afgelegd, zorgt er niet voor dat de bescherming van rechtswege verdwijnt. De bescherming van de verklaring blijft doorwerken als er sprake is van een tijdige wederbelegging in de aankoopakte, de opbrengst van de verkoop bewaard blijft bij de notaris en de aankoop van de nieuwe woning plaatsvindt binnen het jaar na het verlijden van de verkoopakte.
De bescherming eindigt bij overlijden of als de zelfstandig er afstand van doet. Afstand ten aanzien van deze bescherming kan enkel voor alle schulden en niet voor bepaalde schulden. De bescherming eindigt niet als de zelfstandige zijn/haar zelfstandige activiteit zou stopzetten. De woning blijft beschermd, ook na de opruststelling (pensioen) of na failliet verklaring.
