Hoe interessant is het om studiejaren af te kopen voor het pensioen?

Een maximaal pensioen wordt berekend op een loopbaan van 45 jaar. Voor een arts bijvoorbeeld is dat niet altijd even voor de hand liggend. Daarom kan het interessant zijn om studiejaren af te kopen om zo tot een volledige loopbaan te komen. Maar hoe en wanneer doe je dat best? 

Het was de bedoeling dat de federale pensioendienst in het voorjaar van 2018 een tool zou ter beschikking stellen binnen MyPension waarmee iedereen zelf kan berekenen welke de voor- en nadelen zouden zijn van het afkopen van studiejaren voor het pensioen. Enkel voor artsen in een ambtenarenstatuut is deze al beschikbaar. Deze tool zou er  voor zelfstandigen en werknemers zijn tegen eind 2018.

Je kunt aan de federale pensioendienst wel vragen om dat voor jouw persoonlijke situatie te berekenen en dan krijg je een raming van de situatie met en zonder afkoopsom, zodat je goed kunt vergelijken. Men kan die vraag stellen via een sociaalverzekeringsfonds of rechtstreeks aan het RSVZ. Het RSVZ onderzoekt dan of je in aanmerking komt en welke je kosten zullen zijn.

Om de studiejaren af te kopen voor het pensioen zijn er twee regelingen. Tot 2020 kan men vrij beslissen hoeveel jaren men wil afkopen en daarvoor betaalt men een vast bedrag van 1.500 euro per geregulariseerd jaar. Na 1 december 2020 wordt dat bedrag verhoogd naargelang de tijd die verstreken is tussen het behalen van het laatste diploma en de indiening van de aanvraag. Is die periode korter dan tien jaar, dan blijft dat 1.500 euro per studiejaar. Is die periode langer dan tien jaar, dan wordt de afkoopsom hoger: 50% meer voor periodes tussen 10 en 20 jaar (2.250 euro) tot  85% meer voor periodes tussen 30 en 40 jaar (2.750 euro) Men kan een aanvraag indienen om studiejaren af te kopen tot op het laatste moment voor men met pensioen gaat. Eenmaal men met pensioen is, kan men geen studiejaren meer afkopen.  Een voordeel is dat de betaalde afkoopsom beschouwd wordt als een sociale bijdrage en in de personenbelasting een voor 100% aftrekbare kost vormt.

Welke studiejaren komen in aanmerking ?

Iedereen die een diploma heeft behaald, komt in aanmerking en het normale aantal studiejaren dat heeft geleid tot een bepaald diploma, telt mee. Bisjaren komen niet in aanmerking en voor een doctoraatsdiploma neemt men twee jaar in aanmerking. Het gaat dus om de periode die standaard geldt voor het behalen van een  bepaald diploma. Diploma’s die men alleen kan behalen als men al een bepaald diploma heeft, tellen ook volledig mee. Artsen die bijvoorbeeld specialiseren, kunnen hun volledige studieperiode regulariseren. Maar wie twee totaal verschillende diploma’s heeft behaald, moet een keuze maken, want dan komt er maar één diploma in aanmerking. En dan is het vaak voordeliger om te opteren voor de langste studieperiode.

Vroeger op pensioen gaan ?

Belangrijk om te weten is dat het afkopen van studiejaren niet het aantal jaren vermindert dat men moet hebben gewerkt om op pensioen te kunnen gaan. Vanaf 1 februari 2019 moet men voor een volle loopbaan 42 jaar gewerkt hebben en minstens 63 jaar zijn. Als u dan al 40 jaar zou gewerkt hebben en u regulariseert enkele jaren, dan betekent dat niet dat u vroeger zal kunnen stoppen met werken.

Berekenen

Artsen kunnen in principe veel studiejaren regulariseren, maar dat is niet noodzakelijk altijd even interessant. De maximale loopbaan waarop een pensioen berekend wordt is 45 jaar. Wie op 30 jaar begin te werken en na 40 jaar werken stopt, hoeft bijvoorbeeld maar vijf studiejaren af te kopen om aan een volledige periode te geraken. Als men dan toch 7 of 8 jaar regulariseert, heeft men te veel studiejaren afgekocht en te veel afgekochte jaren worden niet terugbetaald. Interessant is dat men in twee stappen kan beslissen. Men kan dus nu al enkele jaren afkopen en pas tegen het pensioen aan beslissen hoeveel jaren men extra wil afkopen. Dat wordt dan iets duurder, maar het voordeel is dat men dan meestal een beter zicht heeft op wanneer men exact wil stoppen en wat men nog precies nodig heeft om tot aan een maximumpensioen of een hoger pensioen te komen.

Studiejaren afkopen is dus vooral interessant om het uiteindelijke pensioenbedrag te maximaliseren? 

Door studiejaren af te kopen, vergroot men zijn pensioen. Je pensioen wordt berekend op basis van de duur van de loopbaan en het loon. Dat betekent dat iemand die de vooropgestelde 45 jaar werkt het maximale pensioenbedrag krijgt, terwijl iemand die vroeger stopt met werken een bedrag zal krijgen dat lager ligt. Aangezien 45 jaar het maximum is, vermindert het pensioenbedrag per jaar dat men minder werkt met ongeveer 1/45ste. Stel dat een arts na 42 jaar wil stoppen, dan vermindert het pensioenbedrag dus ongeveer met 2/45ste of 4,44%. Per afgekocht jaar krijgt een alleenstaande 266,66 euro meer en een gezinshoofd 333 euro. Het gaat er dus om dat men het nadeel dat men heeft door vroeger te stoppen, kan compenseren door de studiejaren af te kopen nodig om tot de maximale pensioenloopbaan te komen.

Mag men stoppen voor de pensioengerechtigde leeftijd?

De pensioengerechtigde leeftijd wordt geleidelijk opgetrokken van de huidige 65 jaar (tem 2024) over 66 jaar (van 2025 tem 2029) tot 67 jaar (vanaf 2030). Men mag altijd stoppen voor de pensioengerechtigde leeftijd, maar dat heeft financiële implicaties. Vooreerst ontvangt men geen pensioen. Het aantal jaar dat men stopt voor zijn pensioengerechtigde leeftijd, komen ook in mindering op het pensioenbedrag. Het is niet aan te raden om voor de pensioengerechtigde leeftijd te stoppen met werken, maar artsen zitten in een speciale situatie. Sommige ziekenhuizen verplichten artsen om op een bepaalde leeftijd te stoppen en zij hebben dan vaak nog niet hun maximum pensioenloopbaan bereikt of zelfs nog geen loopbaan van 42 jaar. De regeling verschilt naargelang het ziekenhuis, maar ook artsenassociaties leggen soms een maximumleeftijd op voor het lidmaatschap van de associatie. Privé ligt dat anders. Daar kan men zijn praktijk blijven uitbaten zolang men dat zelf wil.

Fiscale aspecten

Een artsenopleiding duurt 7 jaar of langer. Artsen beginnen dus sowieso al op latere leeftijd te werken. Het is dus bijna altijd interessant om studiejaren af te kopen?

“Dat is inderdaad zo dat artsen een kortere professionele loopbaan hebben en vele studiejaren kunnen afkopen. Het al dan niet afkopen van een studiejaar vergt een fiscale  oefening.

Een belangrijk element is de hoogte en de daarvan afhankelijke fiscale behandeling van het wettelijk pensioen dat men kan verwachten.

Wie een hoog wettelijk pensioen heeft, als ambtenaar bijvoorbeeld, maar nog geen solidariteitsbijdrage moet betalen, moet er rekening mee houden dat door het afkopen van een aantal studiejaren het maandpensioen boven 2.383 euro of 2.605 euro kan stijgen waardoor 1.5% respectievelijk 2%  solidariteitsbijdrage is verschuldigd op het volledige pensioenbedrag.  Dit negatief effect kan in de praktijk niet meer goedgemaakt worden. Afkopen is in dat geval duidelijk af te raden.

Wie sowieso reeds deze solidariteitsbijdrage verschuldigd was moet rekenen op een terugverdienperiode van een acht jaar.

Voor artsen die een zelfstandigenpensioen kunnen verwachten stelt zich geen probleem met de solidariteitsbijdrage. Het maximumpensioen voor zelfstandigen is daarvoor niet hoog genoeg. Daarenboven kan de verhoging van het pensioen door de afkoop van studiejaren geheel of gedeeltelijk zonder belastingen blijven.   Voor deze categorie is het afkopen van pensioenjaren bijna altijd interessant, met korte terugverdienperiodes van minder dan 3 jaar.

Andere progressief belaste inkomsten zoals huur of professionele verdiensten spelen voor de beslissing om al dan niet studiejaren in die mate een rol dat door de hogere belastingschijven de terugverdienperiode een tweetal jaar langer wordt tot circa 5 jaar.

Wat doen ?

Wie nu dicht tegen de pensioenleeftijd aan zit, moet zeker voor  2020 tegen 1500 euro per jaar het juiste aantal studiejaren te regulariseren. Na 2020 stijgt de kost immers minstens met de helft.

Ook voor artsen die al volop bezig zijn, is de afkoop van hun studiejaren een zinvolle investering. In de loop van 2020 kan de tool van de overheid geraadpleegd worden en de knoop doorgehakt. Belangrijk is hier dat men recht heeft om later nog jaren bijkomend te regulariseren, weliswaar tegen een hoger tarief.

Heel jonge artsen hebben nog wat meer tijd. Zij kunnen regulariseren voor een bedrag van 1500 per jaar ook na 2020 als zij dit doen binnen de 10 jaar na afstuderen.

Kan men studiejaren ook afkopen vanuit de vennootschap?

Het is mogelijk dat de bvba de extra pensioenbijdrage betaalt  ten voordele van haar zaakvoerder. Zo hoeft men zijn privé spaarmiddelen niet aan te spreken. Deze betaling door de BVBA wordt wel aanzien als een belastbaar voordeel van alle aard. Voor exact hetzelfde bedrag krijgt men evenwel een bijkomende kostenaftrek waardoor er fiscaal geen voor- of nadeel ontstaat. 

terug naar overzicht