Nieuw erfrecht vanaf 1 september 2018

Juridisch advies, Toekomstplanning

11 mei 2018 - Alexander Colaert - Lisa Deschaeck

In dit artikel sommen we voor u even de belangrijkste wijzigingen op:

De globale reserve wordt herleid tot de helft van de fictieve massa

Enkel de kinderen zijn in het nieuwe erfrecht nog reservataire erfgenamen en hebben volgens de wet recht op een minimumdeel van de nalatenschap, de zogenaamde reserve. Deze reserve is onaantastbaar. Dit komt er op neer dat de erflater slechts over een beperkt deel van het vermogen vrij kan beschikken, zijnde het beschikbaar deel.

Momenteel varieert de reserve volgens het aantal kinderen. Indien de erflater één kind heeft, bedraagt de reserve ½, bij twee kinderen, bedraagt de reserve 2/3(elk 1/3). En bij drie kinderen bedraagt de reserve ¾ (elk ¼).

Met de hervorming zal de globale reserve steeds de helft van de fictieve massa bedragen ongeacht het aantal kinderen.

Het beschikbaar deel wordt in principe dus uitgebreid vanaf twee kinderen. In concreto betekent dit dat de erflater meer beschikkingsvrijheid heeft om aan andere personen te schenken of te legateren, zonder de reserve aan te tasten.

Afschaffing reserve van de ascendenten

Op heden zijn de ascendenten (ouders en grootouders) ook een reservataire erfgenaam, indien de erflater overlijdt zonder afstammelingen.

De ascendenten beschikken over een reserve van ¼ langs moederzijde en ¼ langs vaderszijde.

Met de hervorming wordt deze reserve afgeschaft. De ouders zullen wel nog kunnen erven, maar hun erfrecht is niet langer meer onaantastbaar.

De nieuwe wet voorziet wel in een onderhoudsplicht t.a.v. de ouders, indien de ouders het bewijs kunnen leveren dat ze behoeftig zijn. Deze onderhoudsplicht wordt niet automatisch ingevoerd.

De reserve in natura wordt een reserve in waarde

De waardering van de schenking

De waardering van schenkingen voor toevoeging aan de fictieve massa met het oog op eventuele inkorting wordt vereenvoudigd en uniform gemaakt met de waardering bij inbreng. Voor de waarde zal met de nieuwe wet rekening worden gehouden met de waarde op het moment van schenking geïndexeerd tot het tijdstip van overlijden.

De inbreng van giften verandert

Ook het mechanisme van de inbreng van giften is het voorwerp van een grondige herziening. De inbreng van giften gaat over de handeling waarbij de wettelijke erfgenaam, die een gift bij leven of via testament ontvangen heeft, de verkregen goederen (of de tegenwaarde ervan) opnieuw inbrengt in de fictieve massa van de bestaande goederen op het moment van het overlijden.

De inbreng van giften gebeurt op vandaag verschillend naargelang het gaat om roerende dan wel om onroerende goederen.

Met de hervorming is deze regel aangepast. De hervorming voorziet dat de burger aan wie een roerend of onroerend goed geschonken of gelegateerd werd, voortaan meer zekerheid zal hebben dat hij het geschonken of gelegateerd goed kan behouden.

Met de nieuwe wet zal de inbreng van giften voortaan gebeuren in waarde, ongeacht de aard van de goederen, en op basis van de intrinsieke waarde van de geschonken goederen op de dag van de schenking, geïndexeerd tot op de dag van het overlijden. Schenkingen met voorbehoud van vruchtgebruik of onder last van lijfrente vormen een uitzondering op de nieuwe regel dat de waarde van de schenkingen geïndexeerd wordt. Voor dat type schenkingen geldt de waarde op de dag van het overlijden of de dag dat de schenker afstand doet van zijn vruchtgebruik.

Het verbod op erfovereenkomsten wordt versoepeld en precies geregeld

Momenteel is het niet mogelijk om binnen de familie overeenkomsten te maken met afspraken over een toekomstige nalatenschap. Deze overeenkomst wordt als nietig en onbestaand beschouwd. Op dit verbod bestonden er wel een aantal wettelijke uitzonderingen, zoals de wet Valkeniers.

De nieuwe wet voorziet in een versoepeling van dit verbod. Om tegemoet te komen aan de wens van families om al op voorhand erfeniszaken te regelen heeft de wetgever voorzien in de mogelijkheid een akkoord op te maken over de nog niet opengevallen nalatenschap volgens een erfovereenkomst.

Er wordt voorzien in het opmaken van twee erfovereenkomsten, zijnde een globale erfovereenkomst (zogenaamde familiepact) tussen een of twee ouders en al hun kinderen en een punctuele erfovereenkomst (overeenkomst mbt bepaalde roerende of onroerende goederen). Deze erfovereenkomsten worden in een notariële akte opgemaakt volgens een strikte procedure.

Dit betreft slechts een notendop van de wijzigingen die van toepassing zullen worden bij een overlijden na 1 september 2018.

De wetgever voorziet sowieso in een overgangsperiode tot 1 september 2018. We hebben dus nog tijd om het nieuwe erfrecht onder de knie te krijgen en na te gaan of deze ingrijpende wijzigingen een mogelijkheid biedt in de uitwerking of actualisatie van uw successieplanning.

Indien u van oordeel bent dat het beter is om de oude regels onverkort van toepassing te laten kan u opteren om voor 1 september 2018 een verklaring van behoud af te leggen voor de notaris. Indien u geen verklaring tot behoud aflegt, dan zullen na 1 september 2018 de nieuwe regels onverkort van toepassing zijn.

Het kan voor u dus van belang zijn om de reeds gedane successieplanningen opnieuw onder de loep te nemen en na te gaan of de gedane successieplanning al dan niet geactualiseerd moet worden.

Indien u wenst dat wij u daarin bijstaan en begeleiden neemt u best contact met ons op voor een afspraak zodat we samen en tijdig de successieplanning kunnen optimaliseren, rekening houdend met de nieuwe erfregels.

terug naar overzicht