To prove or not to prove , that is the question !

Het kan ons niet ontgaan dat het burgerlijk wetboek volledig vernieuwd en gemoderniseerd wordt. Tot voor kort worden de verschillende boeken één per één in het Burgerlijk wetboek onder de loep genomen, herbekeken en aangepast aan de hedendaagse realiteit om de burgerlijke regels op een makkelijke manier toe te passen in de praktijk op vandaag aangepast aan de moderne technologieën en technische snufjes.

Het bewijsrecht

Hieraan kon ook het bewijsrecht niet ontsnappen. De wet van 13 april 2019 tot invoering van boek 8 “Bewijs”  is gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 14 mei 2019 en zal in werking treden op 1 november 2020.

Boek 8 pakt de bewijsregels aan, vooral om de zaken te verduidelijken en beter te definiëren, waarbij tevens wordt ingespeeld op de technische evoluties.

Bewijsstelsel

Eén van de belangrijkste vernieuwingen is de versoepeling van het vrije bewijsstelsel. Om even kort te verduidelijken bestaan er grosso modo twee soorten bewijsstelsel voor een situatie om een rechtshandeling te willen bewijzen, afhankelijk van de persoon tegen wie iets moet bewezen worden en van de waarde van de zaak waarover discussie bestaat. Enerzijds bestaat het gereglementeerd bewijsstelsel waarbij de rechtshandeling maar kan bewezen worden door een ondertekend geschrift voor zaken boven een bepaalde waarde. Andere bewijsmiddelen (zoals vermoedens, getuigen, e-mails en sms berichten) zijn in principe niet toegelaten.

Het gereglementeerd bewijsstelsel is enkel van toepassing als u een rechtshandeling wil bewijzen ten aanzien van een particulier. De waarde van een zaak waarboven tegen een particulier enkel moet een ondertekend geschrift moet bewezen worden is op vandaag vastgelegd op 375 euro. Deze waarde wordt nu opgetrokken tot 3.500 euro. Dit heeft tot gevolg dat voor veel dagdagelijkse handelingen voortaan het vrije bewijsrecht zal gelden en er niet altijd een ondertekend geschrift aanwezig moet zijn. Dit maakt de bewijslevering voor rechtshandelingen in courante aangelegenheden een stuk gemakkelijker.

Het vrije bewijsstelsel daarentegen laat alle bewijsmiddelen toe en geldt in alle gevallen als u iets moet bewijzen tegen een onderneming. De vrije bewijsvoering geldt alleen voor een handeling gesteld door een onderneming. Ze geldt niet wanneer een onderneming wil bewijzen tegen een partij die geen onderneming is, maar wel wanneer partijen die geen onderneming zijn, willen bewijzen tegen een onderneming. Het vrije bewijsstelsel wordt ook veralgemeend voor eenzijdige rechtshandelingen.

Natuurlijke personen

Natuurlijke personen die een onderneming voeren en een rechtshandeling willen bewijzen die kennelijk vreemd is aan de onderneming, kunnen zich niet beroepen op de vrije bewijsvoering.

Daarnaast is ook het bewijsrecht aangepast aan de eerder doorgevoerde hervorming van het economisch recht waarbij het begrip “handelaar” vervangt werd door het ruimere begrip “onderneming”.

Dit heeft tot gevolg dat de regels met betrekking tot het protesteren van een factuur nu ook zal gelden voor vrije beroepers, vzw’s en landbouwers die sinds de hervorming van het ondernemingsrecht nu ook als onderneming worden aanzien.

Dit houdt in dat ook voor deze ondernemingen rekening zal moeten gehouden worden met het feit dat wanneer men de factuur niet protesteert binnen een redelijke termijn, veelal zal aangenomen moeten worden dat deze factuur stilzwijgend werd aanvaard.

De bijzondere wettelijke bewijswaarde van een aanvaarde of niet-betwiste verkoopfactuur wordt uitgebreid tot alle soorten facturen, ongeacht de achterliggende overeenkomst (bv. vervoer, allerhande diensten). Een dergelijke factuur levert tegen de onderneming het bewijs van de aangevoerde rechtshandeling op. Tegenbewijs is wel mogelijk.  De aanvaarding van een factuur door iemand die geen onderneming is, maakt slechts een feitelijk vermoeden uit.

Belangrijk om hierbij op te merken is dat deze beperkte bewijswaarde van een factuur tegen een particulier van dwingend recht is waardoor een clausule die deze bewijswaarde verstrengd zal nietig verklaard worden.

De rechter

Nog een interessante verandering is dat de rechter de bevoegdheid zal krijgen om de bewijslast tussen de partijen om te draaien. Op heden rust de bewijslast op de eisende partij – hetgeen trouwens ook de algemene regel zal blijven – zal de rechter de mogelijkheid hebben om de verwerende partij te belasten met dat bewijs. De rechter zal deze beslissing moeten motiveren en kan dit enkel in het geval van bijzondere omstandigheden wanneer het onredelijk zou zijn dat de bewijslast bij de eisende partij zou rusten.

Bewijs van waarschijnlijkheid

Tot slot doet ook de term “bewijs door waarschijnlijkheid” zijn intrede. Dit wil zeggen dat als er ernstige elementen zijn die de aanvoering ondersteunen en dat de alternatieven niet geloofwaardig lijken. Het principe blijft dat het bewijs zeker moet zijn, maar de wet biedt wel de mogelijkheid om dit streng bewijsprincipe te verlichten. Het bewijs door waarschijnlijkheid is voorzien om een oplossing te bieden ingeval van het leveren van een negatief bewijs (bewijzen dat er iets niet is) , de quasi-onmogelijkheid om bepaalde positieve feiten te leveren (bijv diefstal tav verzekeraar) of het kennelijk onevenwicht in de bewijsgeschiktheid.

terug naar overzicht