Verlos ons heer van de kapriolen van de (fiscale) wetgever

We trappen open deuren in als we zeggen dat onze fiscaliteit vlugger verandert dan wij veranderen van ondergoed. Zelfs wij fiscalisten en accountants zij het beu. Niet alleen omdat we dat niet meer verkocht krijgen maar bovenal omdat wij uiteindelijk ook rechtgeaarde burgers proberen te zijn met een lange termijnvisie. Onze fiscaliteit het epitheton ornans “stabiel” toedichten is zoveel als zeggen dat de aardbol plat is.

Ofwel is de aanpassing van de regels budgettair geïnspireerd. Er is weer geld tekort. Ofwel is de fiscaliteit politiek gekleurd, de regering verandert van “kleur” en voelt deze zich al vlug geroepen om iets te veranderen aan de regels ingevoerd door haar voorgangers. De kans is niet onbestaande dat de weer daaropvolgende regering, per hypothese van de kleur van de eerste, de maatregel weer ongedaan maakt. Volgt U nog ?

Een mooi voorbeeld daarvan is de belasting die wordt geheven op de reserves van een onderneming, de zgn. liquidatiebonus. Een term die tot voor twee jaar niemand kende maar sedert vorig jaar het toogonderwerp van heel wat zelfstandigen  en “would be” fiscalisten bij uitstek is geworden. Reserves zijn – even kort door de bocht – voor heel wat bedrijfsleiders hun spaarpot. Het zijn winsten die niet uitgekeerd werden aan henzelf maar in de vennootschap werden opgepot nadat de winsten weliswaar eerst aan 34 pct werden belast. De “oppotters” rekenen erop dat ze deze reserves bij het opdoeken (liquideren) van hun vennootschap fiscaalvriendelijk aan zichzelf konden uitkeren.

Ik weet dat deze definitie als eng kan worden aanzien maar ze klopt in ieder geval voor zeer veel kleinere vennootschappen en vrije beroepen die zich hebben georganiseerd in een vennootschap. Ons economisch landschap telt nu eenmaal zeer veel van deze vennootschap(jes). Dollen met de fiscaliteit van deze reserves raakt dan ook zeer veel mensen. De manier waarop hier gesold wordt met het pensioen van bedrijfsleiders is eigenlijk stuitend. Bovendien moeten we erop wijzen dat veel van die kleine ondernemers hun activiteit binnen een vennootschap organiseerden omdat de belastingvoeten daar lager liggen. Men dacht dus daar “veiliger” te zitten.

De schets van de tarief- en wetswijzigingen rond de fiscaliteit van de reserves is hallucinant:

- tot en met 2001 bedroeg het tarief 0 %. Nul is nul en mag dus aantrekkelijk genoemd worden;
- 0 % werd 10 % in 2002;
- 10 % werd zomaar even 25 % vanaf 1 oktober 2013. Dit was onder de regering Di Rupo maar het was Minister van Financiën Geens die eeuwige roem zou verwerven als uitvinder van deze belastingverhoging van 150 %;
- die belastingverhoging van 150 % ging wel gepaard met een beruchte overgangsregeling die voorzag in de mogelijkheid om, mits de betaling van 10 pct, de bestaande reserves over te boeken naar de kapitaalrekening m.a.w. te verankeren in de vennootschap. In ruil zou men dan later die reserves aan 0 % kunnen uitkeren. Vennootschappen die weliswaar reserves op hun balans hadden staan maar niet de middelen om die 10 % te betalen waren de peaneut. Een schoolvoorbeeld van budgettaire fiscaliteit. Geld nodig ? Dan draaien we de kraan wat vroeger open en doen we een aantal beloften die we toch niet zullen houden.
- als doekje voor het bloeden wordt het oude tarief van 15 % op sommige dividenden weer ingevoerd. Eerst de opbouw van middelen binnen een vennootschap ontmoedigen en dan – in dezelfde wet notabene – de kapitaalvorming aanmoedigen. Je moet het maar doen en durven.

De voorwaarden waren ook zeer antipathiek en allicht het gevolg van nog maar eens een politiek compromis:

    enkel de initiële aandeelhouders genieten van dat tarief. Wordt de vennootschap verkocht, verdwijnt ook het gunstige tarief. Als het dan toch de bedoeling is om de kapitaalvorming van KMO’s te stimuleren waarom dan deze voorwaarde? Of is het ook om te lachen?
    het voordeel treedt pas in vanaf het derde boekjaar volgend op het jaar van de inbreng. Waarom deze voorwaarde? Het was toch de bedoeling om de kapitaalvorming te stimuleren? waarom moet er dan drie jaar gewacht worden om te genieten van de incentive?

De capriolen rond de liquidatie zijn evenwel nog niet afgrond. Wat blijkt ? Het is namelijk weer veranderd. Nu weliswaar in de goede zin. De 10 % eindbelasting op de reserves wordt terug ingevoerd op voorwaarde dat u de winsten reserveert, op een speciale rekening in uw balans boekt en de 10 % onmiddellijk betaalt.

Ik hoor u al zeggen “toch goed voor ons” ? Dat klopt maar drie bedenkingen (die overigens aantonen dat wij verder denken dan onze neus lang is):

- de kans is zeer reeël dat binnen vijf jaar de maatregel terug verandert;
- hoe leg je zoiets uit aan buitenstaanders, bv. buitenlandse investeerders; en
- de ondernemingen die ingingen op de overgangsmaatregel werden nodeloos op kosten gejaagd.

Neen want het zou enkel gelden voor nieuwe reserves. Reserves die in aanmerking kwamen voor 10% kunnen nu niet meer genieten van de nieuwe regel. De details zijn nog niet gekend gezien dit ook nog niet definitief is, dus opletten wat we schrijven.

De reactie van veel bedrijven is er in ieder geval één van ongeloof, onbegrip en cynisme. “Na 5 jaar terug een linkse regering en verandert alles terug “en” We geloven die politici niet meer”. Veelzeggende reacties die duiden op een diepgeworteld wantrouwen. Nochtans is rechtszekerheid een must voor een goed ondernemersklimaat. Een grondrecht als het ware. Als iemand een zaak opstart dan zou die persoon ergens een zekerheid moeten hebben, desnoods grondwettelijk gewaarborgd, dat zijn fiscale voorwaarden onder dewelke hij is gestart, ongewijzigd blijven of dat toch minstens blijven voor een bepaalde periode. Nu deinst de overheid zelfs niet terug om met terugwerkende kracht voorwaarden te veranderen.

Het grote probleem is dat we eraan gewoon worden. We zijn fiscaal een apenland en we zullen dat ook blijven. Net zoals we het normaal vinden dat we belast worden aan 50 pct en meer.

terug naar overzicht